Bu hem inorganik madde dünyası (elementer seviye) hem de organik madde dünyası (moleküler seviye) açısından böyle.
Su 1 atmosfer basınç altında 100° C 'da kaynar. 0°C'da donar, basıncı düşürdüğünüzde kaynama derecesi de donma derecesi de değişir.
Şimdi su ile basınç arasındaki bu ilişkiyi bir çok madde için düşünebilirsiniz...
Objektif gözlemlenen şey bir bilginin/ilmin kurala uygun obje üzerinden gerçekleşmesi iken, ortaya çıkışın arkasındaki bilgi-obje arasındaki ilişkiyi etraflıca mânâlandırma işi ise sujenindir.
Obje-bilgi-suje örüntüsünün idrakinde olma hassası ise kâmil mânâda insanda gerçekleşir.
Çünkü insan kimilerinin meta diye ifade ettiği bizim birleyerek baktığımız fiziki âlemin içindeki kabiliyetlerin neler olduğunu ve sınırlarını müdrik bir varlıktır. Fizik ve metafizik yerine obje-bilgi-objede var olan yeteneğin açığa çıkması, olarak değerlendiririz.
Bu bakış açısı obje üzerinde gözlemlenebilen veya derininde potansiyel olarak mevcut kabiliyetin, uygun şartlarda ortaya çıkmasını sağlar.
Bilimin gözlemlediği ve çeşitli aletlerle ölçtüğü objeye ait davranış verileri temel bilimler ve fizik yasaları ile açıklanabilmektedir.
Bir analiz yahut sentez işleminde reksiyona giren aynı maddeler aynı şartlarda hep aynı sonuçları verir.
Kimyasal reaksiyon kinetiği açısından okunan bir gerçek var ortada. Ancak şartları oluşturan faktörlerden birini değiştirin (mesela; sıcaklık, basınç yahut katalizör miktarı) sonuç bu yeni şartlara göre ortaya çıkacaktır.
Bu açıdan bakıldığında gözlemlenebilen obje ve objeler arasındaki elementer/bitki/hayvanlar seviyesindeki ilişki ve ortaya çıkan durum değerlendirmesi ile insanın bunu görmesi arasında bir fark var.
Suje'ye ait olan fark !
Yani "okunan" objenin içinde saklı potansiyel ilmin/bilginin kinetize olması durumunun mânâsını idrak..
 |
| 1 ve 0..Var ve yok...nefy ve isbât |
Aynı şekilde bitkilerin ve hayvanların da..
(Devamı bir diğer yazıda gelecek...)