Niyet okumak, hedonizm, kinizm ve insan...

Turnusol kağıdını bilirsiniz. Bir sıvının/solüsyonun asitlik/alkalilik(bazlık) derecesini belirleyen kalınca bir kağıt şerit...

Kimyada bir çok ayıraç kullanılır, turnusol kâğıdı da kimyada kullanılan ayıraçlardan bir tanesidir. 

Turnusol, asitle karşılaşınca kırmızı, bazla ise mavi renk verir. Mavi turnusol kâğıdı asidik ortamlarda kırmızıya, kırmızı turnusol kâğıdı bazik ortamlarda mavi renge döner.

Dışarıdan bakınca bir çözeltiye, solusyona; asit mi, baz mı anlaşılmaz; anlamak içün bir ayıraç gerekir...

★

Keşke insanın da karakterini, içindekini bilmeye yarayan bir ayıraç olsaymış, turnusol benzeri...

Hani asit gibi yakıp yok edici mi, değil mi, yapıcı mı yıkıcı mı, taraf görünüp kuyu kazan mı değil mi, kibirli mi mütevazı mı, dosdoğru mu yalancı mı, cömert mi cimri mi, cesur mu korkak mı, menfaatperest mi digerkâm mı, hain mi değil mi, dedikleri ve yaptıklarında samimi mi değil mi...ve sair !

İnsandan insana değişen kişiliklerin dışa vuran (vitrine koyulan) kısmı, eğer kişi insan sarrafı değilse, çoğu kez yanıltıcıdır.

Kişinin özü ile kabuğu,  yetenekleri, nakıs tarafları, değiştirilmesi/eğitilmesi güç ve kolay tarafları, kişi ve ortamlarla ilişkilerindeki davranış özelliklerinin sabitliği ve/veya değişkenliği, iç âlemini dışa vurma derecesi, farklı seviyelerde ve farklı durumlarda yüzeye çıktığından, farklı tepkiler verebildiğinden insan tanıma san'atı, eğitimi en zor san'attır.

Bu yüzden kişilerin içyüzünü görmek içün farklı ortam ve durumlarda etkileşimlere verecekleri tepkileri analitik yöntem ile irdelemek gerekir...

★

Hedonizm ve kinizm iki farklı düşünce yaklaşımı, ilki bedensel hazları, haz verene yönelmenin en uygun davranış olduğunu savunurken, karşıtı olan kinizm ise ruhsal erdeme ulaşmayı, onun ancak bilgiyle elde edilebileceğini ve yaşanmasını savunur.

Kinik filozof Diyojen'in kaynaklarda nakledilen bir kaç hikâyesi şöyle:

Büyük İskender Diyojen'in yanına gelir, Diyojen onu hiç umursamaz, Makedonya'dan Hindistan'a kadar büyük bir İmparatorluk kuran Büyük İskender, buna çok bozulur. 

İskender büyük bir imparator olduğunu göstermek ister ve Diyojen'e,

 -Dile benden ne dilersen? der. 

Diyojen:

-Gölge etme başka ihsan istemem, der.

 İskender sebebini sorunca, Diyojen:

-Ben nefsimi kendime esir ettim, onun tüm isteklerini çiğnedim. Ama sen servetinin, saltanatının, yâ'ni nefsinin istekleri ardında koşuyorsun. Sen nefsinin kölesisin, bana ne yardımın olabilir ki? cevabını verir.

★

Bir gün Diyojen dar bir sokakta zengin ve kibirli bir adamla rastlaşır. Kibirli zengin,  Diyojen'in kenara çekilip kendine yol vermesini bekler ve;

-Ben bir serseriye yol vermem, deyince, Diyojen kenara çekilir ve sakin bir şekilde;

-Ben veririm ! der...

★

Atina sokaklarında elindeki bir fenerle söylenip gezmektedir Diyojen:

-Adam arıyorum adam ! diyerek...

Dönemin Atina'sında gündüz vakti fenerle dolaşıp "dürüst bir adam aradığını" söyleyen Diyojen'e atfeden tablo,1780'ler ressam JHW Tischbein(*)

★

Hâni mevzu niyet okumak değil, amma kim dost kim değil, kim herkesi hesabına göre kullanma ve her sakala tarak vurma eğiliminde, kim maskeli ve kaç maskesi var, kim hasbî, kim hesabî bilmek gerekir...bu ise içinde yaşadığımız toplumlarda çok önemlidir !

Değilse kuzuyu kurda kaptırmak, aslanı fareye boğdurtmak işten bile değil !

★

Muhyiddin İbn Arabî:

"Nefsini bilen Rabbini bilir !" der...

Nefsinin(egosunun) acizliğini ve hiçliğini, hayatın fâni olduğunu, dünyalık  ve bedensel hazların anlık ve geçici olduğunu idrâk eden kişi, bu acziyet ve hiçlik içinde; "BEN" demenin ne kadar abes olduğunu, 'ben ben' diye konuşup duranın nakıslığını  da bilir...

Araçlar amaç olursa, özneler nesneleşir...

Bu babda hz. Mevlânâ'ya kulak verelim:

“Can konağını aramadaysan, cansın; 

Bir lokma ekmek arıyorsan ekmeksin,

Bir damla su arıyorsan susun, zulmün peşindeysen zalimsin,

Aşkı arıyorsan aşıksın, gönlün neye kapılmışsa O’sun sen.

Şu nükteyi biliyorsan, işi biliyorsun demektir:

“Neyi arıyorsan O’sun sen..."

Vesselâm...

__________

(*)https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Diyojen