Yahyâ Kemâl Beyatlı, Şiir ve Mûsîki...

Yahyâ Kemâl Beyatlı, 1884 tarihinde Üsküp'te dünyaya gelmiştir. Meşhur divan şairi Leskofçalı Galib 'in yeğeni olup, asıl adı Ahmed Agâh; Türk şair, yazar, mütefekkir, siyasetçi ve diplomat, 1958'de Hakka yürümüş...

★

Yahyâ Kemâl Beyatlı şiir için şöyle der; “şiir kalpten geçen bir hâdisenin lisan hâlinde tecelli edişidir. Düşündüklerimizi vezinle ve lisanla ifâde edişimiz şiir değildir. Bir mısranın şiir olup olmadığı gayet âşikârdır. Derunî ahenk ile ifâde edilmişse şiirdir. Fakat duyulmaksızın yalnız vezin ve lisan mümaresesiyle söylenen söz şiir olamaz.” (1).

Yahyâ Kemâl Beyatlı, aruz vezni ile şiirlerini kaleme almış, Türk mûsîkisi nazariyatına da hâkimiyeti onun şiirlerine mûsîki nağmeleri tadı vermiştir.

Beyatlı'nın elliden fazla şiiri farklı bestekârlar tarafından bestelenmiş, Münir Nurettin Selçuk ile de güftekâr bestekâr ikilisi oluşturmuşlardır. 

Bestelenen şiirleri mûsîki ve şiir uyumu açısından güfte değeri yüksek şiirlerdir.  

Çok bilinen bestelenmiş şiirlerinden bir kaçı:

Rindlerin Ölümü, Aziz İstanbul, Endülüs’te Raks, Yeniçeriye Gazel, Aheste Çek Kürekleri, Körfez’deki dalgın suya bir bak ...

Münir Nurettin Selçuk tarafından bestelenmiş olan "Dönülmez akşamın ufkundayız vakit çok geç (Rindlerin Akşamı)" eseri çok sevilen bir Segâh eserdir, güftesi şöyle:

Ah, dönülmez akşamın ufkundayız

Vakit çok geç

Bu son fasıldır ey ömrüm

Nasıl geçersen geç

Bu son fasıldır ey ömrüm

Nasıl geçersen geç

Cihana bir daha gelmek hayal edilse bile

Avunmak istemeyiz böyle bir teselliyle

Ah, geniş kanatları boşlukta simsiyah açılan

Ve arkasında güneş doğmayan büyük kapıdan

Geçince başlayacak bitmeyen sükün bu gece

Burulba karşı bu son bahçelerde keyfince Ah

Ya aşk içinde harap ol

Ya şevk içinde gönül

Ya lale açmalıdır göğsümüzde, yahut gül

Ya lale açmalıdır göğsümüzde, yahut gül

Ah, dönülmez akşamın ufkundayız, vakit çok geç

★

Yahyâ Kemâl'in bir diğer şiiri "Körfez’deki dalgın suya bir bak göreceksin" olarak bildiğimiz beste...

Bahis konusu körfez, İstanbul'da Mihrabat korusu yakınındaki Kanlıca körfezi olsa gerek.... Mehtablı gecelerinde mehtâba çıkılması; Boğaziçi gezileri, sandal sefâları, mûsîki ve muhabbet üzere meşk...

Nihavend makamında Türk Aksağı usulündeki bu şarkının bestesi Osman Nihat Akın'a, güftesi Yahyâ Kemâl Beyatlı'ya ait.

Geçmiş Yaz – Yahyâ Kemâl

Rüya gibi bir yazdı. Yarattın hevesinle

Her anını, her rengini, her şi’rini hazdan

Hala doludur bahçeler en tatlı sesinle

Bir gün bir uzak hatıra istersen o yazdan

Körfez’deki dalgın suya bir bak, göreceksin

Geçmiş gecelerden biri durmakta derinde

Mehtab … iri güller… ve senin en güzel aksin

Velhasıl o rüya duruyor yerli yerinde...

★

Yahyâ Kemâl'in "İstanbul'u Fetheden Yeniçeriye Gazel" şiiri, Münir Nureddin Selçuk tarafından bestelenmiş:

Vur Pençe-i Âlî`deki şemşîr aşkına

Gülbang-ı âsmânı tutan pîr aşkına

Ey leşker-i müfettihü`l-ebvâb vur bugün

Feth-i mübîni zâmin o tebşîr aşkına

Vur deyr-i küfrün üstüne rekz-i hilâl içün

Gelmiş bu şehsüvâr-i cihângîr aşkına

Düşsün çelengi Rûm`un, eğilsün ser-i Firenk

Vur Türk`ü gönderen yed-i takdîr aşkına

Son savletinle vur ki açılsın bu sûrlar

Fecr-i hücûm içindeki tekbîr aşkına

★

Yahyâ Kemâl Beyatlı derki:

“Çok insan anlayamaz eski mûsıkîmizden

Ve ondan anlamayan bir şey anlamaz bizden.”

Dileriz ki, bir ölçü ve aheng üzere yaratılmış âlemde, gönül iklimi şiir ve mûsîki tadında huzur ve huşuya doysun...

__________
1)Beyatlı, Y.K.,1971. Edebiyata Dair. İstanbul: Yahya Kemâl Enstitüsü Yayınları.