kendin beğenmek, kin, öfke, kibir, şehvet, riyâ, hırs, haset, yalancılık, su-i zan, gıybet, koğuculuk...gibi kötü ahlâk olarak tavsif edilen meyveleri vardır.
Benlikden kaynaklanan kötü ahlâk ağacını kökünden sökmeden yahut suyunu kesip kurutmadan onun zararlı etkilerini ortadan kaldırmak mümkün olmaz ve bu ağaç zehirli meyve vermeye devam eder.
Bu ağacı kökünden sökebilen ve iç âlemiyle meşgûl olabilenler güzel ahlâk sahibi olabilirler.
Nefsin ıslâh ve terbiyesi ile meyveleri tatlı güzel ahlâk ağacı dikilmiş olur ki, bunun meyveleri; hayâ, edep, tevazu, hoşgörü, cömertlik, hilim, kanaat, tevekkül, sabır, şükür, merhamet, affedicilik... gibi güzel huylardır.
Bir irfân sahibi der ki;
“Güzel ahlâk güler yüz, cömertlik, başkalarını rahatsız etmemek, rahatlık ve bolluk zamanlarında insanları sevindirmektir".
☆☆☆
Güzel ve kötü ahlâka ilişkin huylar iki zıt kutupta yer alan karakterlerdir;İnsan ya mutevâzı ya kibirlidir...
Ya hayâ sahibidir ya utanmaz…
Ya hoşgörülü ya anlayışsızdır…
Ya kanaatkâr ya açgözlüdür…
Ya merhametli ya gaddardır…
Ya cömert ya cimridir…
Ya itaatkâr ya isyankârdır.
Ya samimi ya riyâkârdır...
Ya teennî sahibi ya acelecidir...
Ya mütefekkir ya düşüncesizdir.
Ya… ya…
☆☆☆
Resulullah (s.a.v) aşağıdaki hadis-i şerif'lerde iman ve ahlâk ile ilgili olarak buyuruyorlar;"Müminlerin iman bakımından en kâmil olanı ahlâkça en güzel olanıdır." (Tirmizî)
"Ben ancak ahlâkın güzelliklerini tamamlamak için gönderildim." (Ahmed bin Hanbel)
“Kıyamet günü, mü’minin mîzanında güzel ahlâktan daha ağır basan bir şey yoktur. Muhakkak ki Allah Teala, çirkin söz (ve davranış) sahiplerine buğz eder”.(Tirmizî)
“Güzel ahlâk sahibi, ahlâkı sayesinde, (gece nafile ibadet edip gündüz oruç tutan) namaz ve oruç sahibinin derecesine ulaşır” (Tirmizî).
Kur'an-ı Kerim'de Kalem sûresi 3-4. âyetlerde;
"Doğrusu senin için tükenmeyen bir mükâfat vardır. Şüphesiz ki sen büyük bir ahlâk sahibisin." buyrulmuştur.
☆☆☆
İnsanı güzelleştiren de çirkinleştiren de ahlâkıdır.Kişi, nefse meşru ve helâl hakkını verip onu olur olmaz hazlardan men ettiği takdirde güzel ahlâk sahibi olma gayesini gerçekleştirebilir ki, ancak bu yolla kişi Hz. Allah'a lâyık olur ve necat bulur.