 |
| Her akıl seviyesinin dünyası farklı büyüklükte...Aklı büyüten bilgi ve tefekkürdür ! |
Akla dair bir güzelleme ve taşlama !
Akıl bir bağ bir illiyyet, sebep oluşturan, sorun çözen yahut soruna sebep olan.
Eksikliği delilik, aşkınlığı dahîlik.
Çokluğu parlak zekâ, azlığı aptallık, bilgiden yoksulluğu cahillik.
Akıl bir binek, zirveye çıkaran, ya da alçağa, çukura düşüren.
Şeytânîsi uyanıklık(!), rahmânîsi akl-ı selim...Akıl gönül ile ortak ise akl-ı selim...
Aklın yakıtı bilgi...eksik bilgi ile gerçekliğin tersine çıkarım yapması, akıl açısından da akıllıyım diyen açısından da doğru sonuç.
Akıl, zamanın ötesinden berisine bir anda gidip gelebilen, at koşturan bir süvâri.
Akıl, kararların baş mi'mârı,
irade ve ihtiyârın danışmendi...
Akıl, hayallerin yontucusu,
heveslerin, ilhâmın yahut vesvesenin muhâsibi..
Gemsiz ise akıl, ego ilâhının dehşetengiz silâhı; gamsız ise günü gün etmenin aracı.
Akıl, ilk ilahî emrin muhâtabı,
atılan her haramî adımın tek hattabı
Akıl, yoldaşları yanındaysa güzel:
edeb, iman, güzel ahlâk ...
Edep, aklın görünüşünün ziyneti, imân ise pırlantası.
Edep yoksunu akıl anılır rezâletle, imânsız akıl uğraşır kehânetle.
İmândan yoksun olan akıl "âkil"e, imânla yoldaş olan ise "fârik"e merdivendir..
Akıl, münkir ve küffâr ise a'ver,
boşluktaysa, vesvasın emrinde yâver.
Akıl, cennete giden yolda ya rehber, ya engel.
Şeytânîsi, cehennem yoluna taş döşeyen usta
Aklın yoksunluğu mes'uliyetin ma'dûmluğunu zorunlu kılar..
"Deli"lerin, şahitlikleri de delilleri de geçersizdir...mes'ul de değillerdir...!
__________
Sözlük:
A'ver: Tek gözlü, bir gözü kör. "Aver", sadece dünyayı görecek bir gözü olmaya ve âhireti görecek imân gözünün olmadığına kinayedir.
Hattab: Oduncu. Odun satan, cehennem odunu için kinaye.
Âkil:Yiyici
Fârik: Tefrik eden, farkeden, ayıran
Ma'dûm: yok olma, bulunmama