Metni sesli dinleyin...
Pir Sultan Abdal der:"Agâh olun hey erenler,
Ahdine sadık duranlar..."
Âgâh olan basîretli, firasetli uyanık olur...sezgisi ve enfusî ve afakî okurluğu sayesinde kâinâtı dikkatle okur, maddenin ardındaki mânâyı idrak eder, sebeb sonuç ilişkisini dosdoğru analiz eder, yorumlar ders çıkarır ve ibret alır.
Mevlâna’ya göre akıllı insan işin başından sonunu gören insandır.
Basiret sahipleri geleceği tahmin etme zekâ değerine sahiptirler.
Mevlânâ derki; acı veya tatlı; bu gözle görülmez. Basiret ehli, yâni olayların iç yüzünü görebilen insan, akıbet penceresinden, sonuç penceresinden bakan insandır. En sonu gören göz, doğruyu görebilen gözdür. Birazcık sonrayı gören göze görüyor denmez, o göz kördür. Örneğin nice tatlılar vardır ki şeker gibidir, fakat o şeker içinde zehir gizlidir. Aklı en üstün, anlayışı en keskin olan, tatlı gibi görünse de acıyı kokusundan anlar. Aklını kullanmayanlar ise ancak dudağına, dişine acı değince fark eder. (*)
"Kuyumcudan Terazi İsteyen Adam" hikâyesi:
Yaşlı bir adam kuyumcuya giderek; “Altın tartacağım, bana terazini verir misin?” der.
Kuyumcu; “Babacığım, bende kalbur yok!” der.
Adam: “Alay etme benimle. Teraziyi ver” deyince kuyumcu;
“Hem süpürgem de yok” der.
Adam: “Bırak alayı! Ben senden terazi istiyorum. Sağırlıktan gelme!” der.
Kuyumcu; “Sağır değilim, sözünü duydum, söylediğim sözleri de manasız sanma. Sözünü duydum ama sen gücü kuvveti kalmamış bir ihtiyarsın. Hiç şüphem yok, zayıflıktan elin titreyecek. Tartacağın altın da külçe değil; kırık dökük toz. Elin titreyince yere dökeceksin, sonra bana bir süpürge ver de toza, toprağa dökülen altınımı süpüreyim diyeceksin. Altını süpürüp bir yere toplayınca kalbur isterim diye tutturacaksın. Ben, işin sonunu önceden gördüm, iyisi mi hadi sen başka bir yere git!”
Akıllılar önceden feryat ederler, bilgisizler ise işin sonunda başlarına vururlar!
Sen, işin önünde sonunu sor da kıyamet günü pişman olma.(**)
Kuyumcu âgâhtır, basiret sahibi bir insan olarak olacakları önceden görmüştür. Yakını gören göz, göz değildir.
Âgâh olunuz, âgâh olunuz...
__________
(*)Mesnevî, I/2582–2585
(**)Mesnevî, III/1624–1633.